Historia KGHM ZANAM to historia dwutorowego rozwoju dwóch podmiotów utworzonych przy nowopowstałych zakładach górnictwa miedziowego – legnickiego Legmetu i polkowickiego Zanamu.
Geneza Legmetu
Przełomowa data dla powstania Legmetu to 1 października 1966 roku. Tego dnia podpisana została decyzja ministra przemysłu ciężkiego o powołaniu Legnickich Zakładów Mechanicznych Metali Nieżelaznych w budowie – tak nazywało się początkowo przedsiębiorstwo.
Myśl o konieczności przygotowania zaplecza mechaniczno-remontowego dla największej ówcześnie inwestycji górniczej w kraju – budowy Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, towarzyszyła budowniczym Zagłębia Miedziowego od samego początku. W 1960 roku powstało Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Rud Miedzi, które od razu rozpoczęło przygotowania do głębienia pierwszego szybu w Zagłębiu Miedziowym, dającego początek kopalni Lubin. W maju 1961 roku powołano Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w budowie.
Już w 1962 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę o włączeniu do realizacji zadania inwestycyjnego nr 127 dotyczącego budowy Zakładów Mechanicznych Przemysłu Miedziowego. 31 marca 1962 roku główny architekt województwa wrocławskiego, w obrębie którego powstające Zagłębie Miedziowe się znajdowało, ustalił lokalizację planowanej inwestycji przy ulicy Złotoryjskiej w Legnicy. Budowa ruszyła w maju 1964 roku. Po 29 miesiącach prac inwestycyjno-budowlanych Legnickie Zakłady Mechaniczne Metali Nieżelaznych były gotowe do działania.
Legmet powstał jako samodzielny zakład stanowiący zaplecze techniczno-remontowe Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Podjął produkcję przenośników taśmowych, klatek szybowych, skipów i innych urządzeń transportu kopalnianego. Legnicki zakład prowadził prace projektowe, wykonywał prototypy maszyn i urządzeń związanych z wydobyciem rud miedzi.
W początkowych latach działalności Legmetu profil produkcji zakładu nie był ostatecznie ustalony. Wiele zadań wykonywano w trybie awaryjnym. W 1968 roku zakład wyprodukował: wozy kopalniane dla KGHM, prowadniki szybowe i akcesoria dla Przedsiębiorstwa Budowy Kopalń Rud Miedzi w Lubinie oraz konstrukcję stalową dla stacji przerobu mas w powstającej odlewni. W 1969 roku kontynuował produkcję wozów kopalnianych, maszyn i urządzeń górniczych oraz konstrukcji stalowych. Do asortymentu dołączyły: maszyny flotacyjne dla kopalń, przenośniki poziome, pochyłe i pionowe, wagony wąskotorowe stosowane do transportu w hutach.
W 1968 roku rozpoczęła się budowa odlewni. Ta duża inwestycja miała zagwarantować Legmetowi stały dostęp do części zamiennych i elementów odlewanych niezbędnych w remontach maszyn. Była to jedyna odlewnia staliwa na Dolnym Śląsku. We wrześniu 1969 roku nastąpiło oficjalne uruchomienie wydziału odlewni staliwa i żeliwa wyposażonej w stolarnię i modelarnię. Pod koniec grudnia 1969 roku nastąpiło zakończenie montażu maszyn i urządzeń do produkcji odlewów staliwnych.
Pozycja Legmetu znacząco wzmocniła się w lipcu 1970 roku, gdy zakład został włączony w strukturę KGHM.
Kluczowa dla szybszego rozwoju okazała się nawiązana w 1972 roku współpraca z francuską firmą Joy, której efektem był projekt i prototyp wozu odstawczego dedykowanego kopalniom miedzi. Współpraca objęła również innych potentatów w branży górniczej, m.in. francuską Secomę, szwedzką Kirunę i międzynarodową korporację Atlas Copco.
W 1974 roku uruchomiona została produkcja niskich wozów kotwiących dostosowanych do potrzeb cienkich podkładów rudy miedzi. Maszyny wyposażono w hydrauliczną wiertarkę obrotowo-udarową do wiercenia pod zawał. W 1975 roku powstał prototyp i wdrożono produkcję urządzenia do rozbijania brył rudy z młotem Roxon.
Geneza Zanamu
Na początku lat 70. nadzór techniczny nad eksploatacją samojezdnych maszyn górniczych w kopalniach Lubin i Polkowice przekazano do Zakładu Doświadczalnego. Pełnił on w KGHM rolę trudną do przecenienia. Powstał w 1967 roku w celu opracowania efektywnych systemów eksploatacji obudowy wyrobisk górniczych oraz technologii wzbogacania rud. Prowadził w kopalni Lubin doświadczalną eksploatację złoża z zastosowaniem samojezdnych maszyn górniczych w systemie filarowo-komorowym i z obudową kotwową.
W sierpniu 1971 roku powstał wydział maszyn ciężkich Zakładu Doświadczalnego, który trzy lata później całkowicie się usamodzielnił jako Centralne Warsztaty Remontowe w Polkowicach. w 1972 roku Zakład Doświadczalny rozpoczął budowę hal remontowych w Polkowicach. Lokalizacja nie była oczywiście przypadkiem. Logistyka transportu olbrzymich maszyn górniczych stanowiła nie lada wyzwanie. Tymczasem w Polkowicach działała już jedna kopalnia i trwały intensywne prace przy uruchomieniu kopalni Rudna, planowanej jako największa kopalnia w Europie.
Dwa pierwsze budynki w Polkowicach zostały uruchomione w 1973 roku, więc część maszynowa Zakładu Doświadczalnego przeprowadziła się do nowej lokalizacji. Od stycznia 1974 roku oddział ZD usamodzielnił się na podstawie decyzji nr 13/73 ministra przemysłu ciężkiego. W strukturze KGHM powstały Centralne Warsztaty Remontowe, których zakres działalności został określony jako prowadzenie gospodarki remontowej (remonty kapitalne i średnie samojezdnych maszyn górniczych), remonty zespołów i podzespołów maszyn oraz urządzeń do przeróbki rud.
1 stycznia 1976 roku Centralne Warsztaty Remontowe zostały przemianowane na Zakłady Naprawcze Maszyn. Zakład prowadził remonty na rzecz kopalń i hut KGHM oraz produkował części zamienne niezbędne do utrzymania sprawności maszyn, urządzeń i zespołów energetycznych. Prowadzone były remonty wszystkich podzespołów maszyn górniczych: silników, pomp hydraulicznych, zmienników momentów, skrzyni biegów, wałów napędowych.
Przełom lat 80. i 90. dla Zanamu i Legmetu był bardzo pracowity. Oba oddziały remontowo-usługowe KGHM dysponowały już doświadczoną załogą, której ambicje, kreatywne pomysły i umiejętności daleko wykraczały za stricte remontową działalność. Legmet skutecznie rozwijał, uruchomioną w 1986 roku, produkcję hamulców do ciężkich maszyn. W tym czasie w Zanamie kiełkował pomysł produkcji własnych maszyn górniczych
W 1992 roku powstał zespół konstruktorów, który rozpoczął projektowanie pierwszej wiertnicy Zanamu. Jej prototyp jeszcze w grudniu tego samego roku trafił do kopalni Rudna. Rok później powstała kotwiarka. Przy jej konstrukcji i budowie specjaliści z Zanamu współpracowali z firmą Tamrock, z którą kooperacja trwała aż do 2000 roku i zaowocowała produkcją ponad 100 samojezdnych maszyn górniczych.
Pogorszenie koniunktury oraz trudy funkcjonowania w gospodarce wolnorynkowej w latach 90. zaskutkowały decyzją o połączeniu Zanamu i Legmetu. W roku 2002 rozpoczęły się przygotowania do fuzji. 28 kwietnia 2003 roku nadzwyczajne zgromadzenie wspólników podjęło decyzję o połączeniu DFM Zanam i ZM Legmet. Nastąpiło ono poprzez przeniesienie całego majątku Legmetu na spółkę przejmującą DFM Zanam. 6 czerwca sąd zarejestrował ten fakt. Rozpoczęła działalność spółka Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM-LEGMET.
W maju 2007 roku w DFM ZANAM-LEGMET powstał dział zarządzania produktem i wydział planowania produkcji, co zagwarantowało scentralizowanie obszaru planowania i obsługi zadań produkcyjnych. Proces konsolidacji zbliżał się do finału.
W marcu 2013 roku spółka DFM ZANAM-LEGMET zmieniła nazwę na KGHM ZANAM, w celu podkreślenia związku z miedziowym potentatem. Z dniem 17 kwietnia 2015 roku spółka KGHM ZANAM spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została przekształcona w spółkę akcyjną.
